Małe zmiany, takie jak picie wody, zdrowa dieta, systematyczna aktywność fizyczna i regularne badania, mogą dać duże efekty – rozmawiamy z lek. med. Martą Krawczyk z Kliniki Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego o zdrowiu seniora.

Czy senior systematycznie dbający o kondycję jest zdrowszy, silniejszy, odporniejszy na infekcje?

Opiekuję się sporą grupą osób w wieku senioralnym zarówno w szpitalu, jak i w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej. Na podstawie moich obserwacji mogę jednoznacznie stwierdzić, że aktywni seniorzy są w lepszej formie fizycznej i psychicznej niż ich rozleniwieni, bezczynni rówieśnicy.

Osoby regularnie podejmujące aktywność rzadziej cierpią na zespół kruchości kości, który pojawia się, kiedy organizm się starzeje. Chcę przy tym podkreślić, że kiedy mówię o aktywności, mam na myśli zwykłe, ale codzienne spacery. Sześćdziesięciopięciolatkowie, którzy systematycznie się ruszają, mają więcej pozytywnej energii, motywacji i chęci do życia, do nowych doświadczeń, są bardziej otwarci, cieszą się dobrym nastrojem. Żyją i rokują lepiej.

Zauważyłam też, że świadomych seniorów rzadko dotyczy polipragmazja, czyli wielolekowość. Uważniej stosują leki i lepiej realizują zalecenia lekarskie.

Wielolekowość to trudny temat dla osoby w podeszłym wieku, która często musi stosować kilka leków i jest pod opieką różnych specjalistów. Łatwo się w tym pogubić.

Tak, a pandemia niestety pogłębiła ten problem. Niejednokrotnie przyjmowałam na oddział osoby, które po teleporadach udzielonych przez kilku niezależnych lekarzy przyjmowały leki o podobnym działaniu. Dochodziło do niepożądanych reakcji, niezbędna była nawet hospitalizacja. Dlatego w rozmowie z lekarzem warto wspominać o wszystkich branych lekach i rozważnie podchodzić do ich przyjmowania.

Czy wśród pani pacjentów więcej jest seniorów aktywnych, czy pasywnych?

Chcę wierzyć, że więcej jest seniorów aktywnych. Ale wciąż osoby starsze, które mieszkają w blokach w dużych miastach, są narażone na brak aktywności fizycznej bardziej niż seniorzy z wiejskich obszarów. Ci, którzy mają własne ogródki, dłużej pozostają aktywni. Łatwiej im zorganizować się i wyjść na podwórko, a dzięki temu są w lepszej kondycji. Cieszy jednak fakt, że jest coraz więcej edukacyjnych, sportowych projektów zaadresowanych do seniorów. Podejście do własnego zdrowia będzie się zmieniać. Już się zmienia.

A dlaczego seniorzy nie chcą pić wody?

Jednym z mechanizmów w procesie starzenia się jest tzw. upośledzenie pragnienia. Seniorzy rzeczywiście nie mają ochoty na picie. Odwodnienie ma jednak dotkliwe skutki: zawroty i bóle głowy, omdlenia. Nie zapominajmy, że nawet małe zaburzenia gospodarki wodno–elektrolitowej mogą zaostrzyć istniejące choroby. Dbajmy zwłaszcza o picie wody w okresie upałów. Ważne jest też to, jaką wodę pije senior. Często z przyzwyczajenia sięga tylko po przegotowaną wodę z czajnika.

A to nie jest wskazane?

Przegotowana woda nie nawadnia organizmu jak należy. Żeby utrzymać wodę w komórkach, trzeba ją wzbogacić, np. o szczyptę soli. Woda z dodatkiem soli naturalnej jest dużo lepiej wchłaniana i wykorzystywana przez organizm.

Jak zatem prawidłowo pić?

Osoby cierpiące na zaawansowaną niewydolność serca nie powinny przesadzać z piciem. Najczęściej o tym wiedzą, bo są informowane przez kardiologów. Z kolei seniorzy, którzy w przeszłości mieli kamicę nerkową i cierpieli na kolkę, powinni sięgać tylko po wodę niskowapniową. Osoby bez przeciwwskazań powinny pić 1,5–2 l płynów dziennie.

A co z wodą prosto z kranu i przefiltrowaną?

Pokuszę się o zalecenie, aby dodać do niej elektrolity bądź naturalną sól.

Czy soki i herbaty nawadniają organizm w odpowiednim stopniu?

Myślę że tak. Jak najbardziej polecam soki warzywne i owocowe, bo dostarczają również składników mineralnych.

A jak powinna wyglądać właściwa dieta seniora?

Dieta musi być zróżnicowana, zbilansowana, bogata w wapń, bo w tym wieku częściej występuje osteoporoza. Seniorzy powinni jeść sery, produkty mleczne. Jeśli cierpią na nadciśnienie tętnicze, muszą z kolei zwracać uwagę na to, aby nie przesadzać ze spożywaniem słonych dań.

Seniorzy często cierpią na zaburzenia przewodu pokarmowego, męczą ich zaparcia. Dla lepszej perystaltyki jelit ważny jest błonnik. Obfitują w niego biała i czerwona fasola, groch, bób, a także suszone owoce – śliwki czy morele. Warto również jeść owsiankę, kaszę gryczaną, pieczywo pełnoziarniste.

Jakie błędy związane z dietą najczęściej popełniają seniorzy?

Zauważyłam, że osoby starsze zbyt obficie słodzą napoje – wsypują do herbaty nawet pięć łyżeczek cukru, i tak kilka razy dziennie. Warto znacznie zmniejszyć tę ilość. Lepiej by było też mieć mniej masła na kromce – nie rezygnujmy z niego całkiem, ale warstwa powinna być cieńsza. Jeśli ktoś cierpi na kamicę pęcherzyka żółciowego, nie powinien zajadać się tłustymi i smażonymi daniami, lecz postawić na gotowane. Z kolei cukrzycy zgodnie z regułą przekory pochłaniają olbrzymie porcje słodyczy, a tego im absolutnie nie wolno.

Warto także dodać: nie ograniczajmy się do 2–3 obfitych posiłków dziennie. Rozsądnie jest ułożyć dietę tak, aby na dobę zapewnić sobie 4–5 mniejszych posiłków.