Około 640 działających w Polsce Uniwersytetów Trzeciego Wieku zrzesza ponad 100 tys. seniorów. Stowarzyszenia te proponują osobom starszym coraz ciekawsze rodzaje aktywności fizycznej. To już nie tylko gimnastyka czy aqua aerobik – seniorzy mają teraz do wyboru zajęcia podobne do tych, które przyciągają młodszych ludzi do klubów fitness czy studiów ruchu.

W Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku UTW działa od 2016 r. Zajęcia ruchowe dla seniorów na sali, w wodzie i w terenie organizuje doktor nauk o kulturze fizycznej Monika Wiech, absolwentka AWFiS. Jej specjalizacja to kinezygerontoprofilaktyka – trening zdrowotny, który za pomocą aktywności fizycznej ma przeciwdziałać patologicznemu starzeniu się. Dr Wiech układa dla seniorów plan aktywności fizycznej, korzystając z wiedzy specjalistów, a UTW AWFiS udostępnia swoim słuchaczom cały potrzebny sprzęt.

Opór mile widziany

Na pierwszy rzut oka zajęcia z technik samoobrony oraz karate dla seniorów mogą wydawać się pomysłem nietuzinkowym. Zrodził się on podczas aplikowania do ASOS – Programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+”, finansowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Zajęcia prowadzą profesjonalni instruktorzy sztuk walki we współpracy z Akademią Karate Tradycyjnego. Nasza oferta wciąż się zmienia. Obserwujemy, co budzi największe zainteresowanie naszych słuchaczy, i dopasowujemy ofertę. Osoby, które przyszły i spróbowały zapoznać się z technikami samoobrony, na własnym przykładzie przekonały się, że to fajna forma aktywności, bo opiera się na kształtowaniu sprawności – opowiada dr Wiech.

Większą popularnością cieszą się zajęcia nordic walking. Ale UTW AWFiS, poza znanym „nordikiem”, oferuje także nowość: BungyPump. To względnie nowe u nas narzędzie propaguje Polska Federacja Nordic Walking – mówi dr Wiech. – Kijki BungyPump mają 20-centymetrową amortyzację, dającą dodatkowy opór kończynom górnym: 4, 6, albo nawet 10 kg. W ten sposób można rzeczywiście pracować całym ciałem. Kijki można wykorzystać zarówno w terenie, jak i na sali. To bardzo atrakcyjne treningi, zwłaszcza kiedy dodajemy do nich dyski sensomotoryczne. Akcentują kształtowanie równowagi, koordynacji i pozostałych zdolności motorycznych – świetna alternatywa dla tych, którzy już się trochę znudzili samym nordic walking.

Uzdrawianie kręgosłupa

Nowością w skali kraju są też zajęcia z Gyrokinesis®. To system ćwiczeń oparty na płynności ruchów, koncentracji na poszczególnych segmentach ciała i prawidłowym oddychaniu. Pomaga utrzymać właściwą sylwetkę, równowagę, koordynację. Ten trening angażuje mięśnie głębokie, dlatego osoby podejmujące różne formy gimnastyki, które przyjdą na Gyrokinesis®, mogą na drugi dzień odczuwać opóźnioną bolesność mięśniową – zwykła gimnastyka nie wykorzystuje bowiem partii mięśni głębokich w tak dużym zakresie.

Gyrokinesis® to wymarzona gimnastyka dla kręgosłupa, bo pozwala zadbać o gorset mięśniowy, co jest ważne dla jego stabilizacji: Ruchy wydłużające kręgosłup zwiększają przestrzenie między kręgami, co powoduje jego lepsze ukrwienie i dotlenienie – zachwala Monika Wiech. Gyrokinesis® to forma jego uzdrawiania. Połączenie ćwiczeń z prawidłowym oddychaniem stabilizuje także pracę układu oddechowego.

Dr Wiech dodaje: Nowością u nas na UTW AWFiS, wprowadzoną do oferty przez dr. hab. Zbigniewa Ossowskiego, profesora AWFiS oraz wiceprezesa UTW, jest również new walking, zajęcia organizowane w terenie. Łączą w sobie różne formy przemieszczania się, nordic walking, BungyPump, smovey, pro-x-walker. Pracują nie tylko mięśnie nóg, dodatkowo obciążane są kończyny górne. Proponujemy też slow jogging.

Seniorzy niestereotypowi

Ponad 80% słuchaczy UTW to kobiety. Stereotypowe myślenie podpowiada, że kobiety i mężczyźni wybierają różne zajęcia. Niespodzianka: wybór aktywności nie zależy od płci. Oczywiście, na wszystkie zajęcia przychodzi więcej kobiet, ale mężczyźni nie są bardziej aktywni na jakichś konkretnych ćwiczeniach – twierdzi dr Wiech. Myśleliśmy, że na treningu siłowym będzie więcej panów, ale tak nie było, przyszło ich tylu, co na inne zajęcia: gimnastykę w wodzie, ogólnokondycyjną czy niedawno wprowadzoną gimnastykę rehabilitacyjną.

Grupa panów staje się coraz liczniejsza, bo do przyjścia na UTW AWFiS często nakłaniają ich żony: Wyciągają ich z domu. Widzę, że wzrasta świadomość na temat aktywności fizycznej. Niestety, pandemia wpłynęła na to, że niektórzy seniorzy wycofali się z zajęć – w wyniku dużej bezczynności ruchowej poziom ich sprawności mocno spadł i stali się na tyle niesprawni, że nie mogli ponownie do nas dołączyć. Pojawiły się problemy w codziennym funkcjonowaniu, stan zdrowia pogorszył się na tyle, że nie pozwolił na wychodzenie z domu i powrót do zajęć po długiej przerwie. Ale były też osoby, które podczas pandemii ćwiczyły same w domu albo umawiały się z koleżankami, znajomymi i wychodziły razem ćwiczyć w terenie, z kijkami albo bez nich – opowiada Monika Wiech.

Kolejna niespodzianka: polscy seniorzy nie są już tak wykluczeni cyfrowo, jak jeszcze do niedawna się o nich mówiło. Dr Wiech twierdzi, że podczas pandemii seniorzy szukali w internecie filmów, które pomogłyby im ćwiczyć w domu: Okazało się, że nie tylko młode osoby korzystały z tego wariantu. Przeświadczenie, że nasi seniorzy nie są ciekawi świata i nie szukają odpowiedzi na nurtujące ich pytania na własną rękę, to stereotyp. Otóż sami wyszukują ciekawe zajęcia, zwiedzają okoliczne miejscowości. Przekazują sobie informacje i nawzajem się aktywizują.

Wymówką dla nieuczęszczania na zajęcia UTW nie może być wysokość opłat. Dr Wiech stara się, by były jak najniższe, nawet w obliczu szalejącej inflacji. Poza tym mało jest osób, które korzystają z wszystkich zajęć – seniorzy wybierają to, co im najbardziej odpowiada, stosownie do własnych możliwości i potrzeb. Najczęściej stawiają na zajęcia na sali i w wodzie. Dla osób w trudnej sytuacji mamy m.in. bezpłatną gimnastykę. To jeden z projektów realizowanych w ramach inicjatywy finansowanej przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego – „Aktywny Senior Pomorze”.

„Nigdy z tego nie zrezygnuję”

Zaczęłam uczęszczać na zajęcia UTW Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku w 2017 r., 10 lat po przejściu na emeryturę – opowiada o swoich doświadczeniach pani Wanda Czarnecka, 70-letnia seniorka z Gdańska. Zapisałam się od razu, kiedy tylko dowiedziałam się, że są takie zajęcia. Bardzo mi pomagają. Mamy wspaniałych instruktorów, z którymi zajęcia dają nam dużo zdrowia. Są tak świetnie prowadzone, że potem można wyniesioną z nich wiedzę wykorzystać indywidualnie, na spacerach czy w domu.

Pani Wanda chwali nordic walking: Wspaniałe zajęcia! Zaczęłam na nie chodzić, przeszłam zawał i szybko po zawale wróciłam do chodzenia z kijkami. Na gyrokinesis też chodziłam. Tyle zajęć, a miesięczna opłata za nie nie przekroczyła 100 zł. Panie, które przychodzą ćwiczyć, mają niekiedy ponad 80 lat. Jedna z nich, 85-letnia, robi dwa okrążenia z kijkami do nordic walking, podczas gdy my robimy jedno.

Wanda Czarnecka pokochała sport już jako nastolatka. Od 14. do 20. roku życia grała w koszykówkę w KS Spójnia Gdańsk. W tym czasie zawodniczki sekcji koszykarskiej klubu dwa razy sięgnęły po wicemistrzostwo Polski. Sport uczył mnie życia – stwierdza seniorka. Do dziś utrzymuje kontakt z koleżankami koszykarkami. Choć wcześnie zakończyła sportową karierę, to – jak mówi – miała bardzo ciekawą pracę zawodową: Naprawiałam telefony. Pracowałam na urządzeniach – przełącznicach, cały czas byłam w ruchu, dosłownie biegałam po drabinach.

Dzięki zajęciom na UTW Wanda Czarnecka poznała wiele nowych koleżanek: Wydzwaniamy do siebie, wysyłamy SMS-y, umawiamy się na zajęcia. Cały czas utrzymujemy ze sobą kontakt. Te zajęcia to same plusy. Ruch pobudza człowieka do życia! Czasem chodzę też do Dzielnicowego Centrum Sportu na siatkówkę, ale UTW na AWF-ie nic nie zastąpi. Nigdy z tego nie zrezygnuję.