Rozmowa z Joanną Skamlą, instruktorką Tai-Chi Luohan Qigong, międzynarodowym mistrzem systemu Choy Lee Fut

Panie, które spotkaliśmy na zajęciach Tai-Chi Qigong, bardzo sobie chwalą wpływ tej dyscypliny na kondycję. Czy jest ona szczególnie zalecana dla seniorów?

Seniorzy mogą z powodzeniem ćwiczyć także wschodnie sztuki walki, oczywiście w dopasowanym do swoich predyspozycji zakresie. My zalecamy właśnie Tai-Chi Qigong – formę aktywności opartą na medycynie chińskiej. Qigong jest metodą zachowania zdrowia, która łączy łagodny ruch ciała z koncentracją umysłu i oddychaniem. „Qigong” oznacza dokładnie „pielęgnowanie, ćwiczenie energii witalnej”. Celem jest gromadzenie energii życiowej i zapewnienie jej harmonijnego przepływu. Bo według tradycyjnej medycyny chińskiej choroba stanowi wynik zaburzenia równowagi życiowej energii. Luohan to wyjątkowa forma Qigongu, propagowana przez naszego mistrza, dr. Chena Yonga Fa. Doktor Chen jest spadkobiercą unikatowego rodzinnego systemu, przekazywanego z pokolenia na pokolenie. Sam mistrz ukończył studia medyczne z medycyny zachodniej oraz medycyny chińskiej. Specjalizuje się on w leczeniu schorzeń i urazów mięśniowo-kostnych.

Czy to oznacza, że system Luohan Qigong jest oparty na wiedzy medycznej?

Dokładnie tak. Są to ćwiczenia, które może wykonywać każdy, nieważne, jakie są jego stan zdrowia i kondycja. Ćwiczenia te mogą służyć profilaktyce zdrowotnej, a także być stosowane jako terapia wspomagająca proces leczenia i rekonwalescencji. System składa się z różnorodnych form ćwiczeń, nie tylko ruchowych, ale też oddechowych, które znakomicie oddziałują na organizm, poprawiając wydolność oddechową oraz regulując ciśnienie krwi i metabolizm. Luohan Qigong to również bardzo lubiane przez naszych adeptów automasaże. Zamiast iść do masażysty czy fizykoterapeuty, możemy nauczyć się wykorzystywać własne ręce. Mamy też unikatowy system ćwiczeń z kijkami: krótkim i długim – to z kolei znakomita pomoc przy rehabilitacji związanej z układem mięśniowo-kostnym. Większość z nas na własnym organizmie przekonała się, że bolączką dzisiejszych czasów są właśnie problemy z kręgosłupem, co jest spowodowane siedzącym trybem życia.

Ale czy osoby z chorym kręgosłupem mogą podejmować tego typu ćwiczenia?

Jak najbardziej. Wiele przychodzących do nas osób skarży się na bóle kręgosłupa, dyskopatie, problemy ze stawami, kolanami, barkami. Często dochodzi do tego nadciśnienie albo kolejna przypadłość naszych czasów – astma. Ostatnie dolegliwości wynikają w dużej mierze ze ściśnięcia klatki piersiowej, stresu, w którym żyjemy, i zanieczyszczenia środowiska. Mamy ćwiczenia, które poprawiają rozciągnięcie klatki piersiowej, mięśni oddechowych, zwiększają pojemność płuc i nawet jeśli nie wyleczą całkowicie wspomnianych dolegliwości, znacznie poprawiają komfort życia. Pewne osoby przyszły tutaj właśnie z tego rodzaju schorzeniami i po paru miesiącach ćwiczeń widać u nich bardzo dużą poprawę. Mamy także cały zestaw ćwiczeń, które są równie efektywne, gdy wykonuje się je na siedząco. Zalecamy je, kiedy ktoś ma problemy z poruszaniem się, zaburzenia równowagi albo po prostu osobom starszym, dla których ćwiczenia wykonywane w pozycji stojącej są zbyt męczące. Nasi najstarsi kursanci są grubo po osiemdziesiątce.

Skąd wziął się pomysł, aby zapraszać na Qigong seniorów?

W Polsce i Europie prekursorem tego rodzaju ćwiczeń był krakowianin, mistrz Grzegorz Ciembroniewicz, który przez większość życia propagował chińskie sztuki walki i wprowadził system Luohan Qigong do naszego kraju. Kontynuujemy jego 45-letnią pracę, także prowadząc zajęcia dla seniorów. Ja prowadzę te ćwiczenia od wczesnych lat 90. Pracuję z różnymi osobami: młodymi, które traktują je jako rehabilitację, takimi, które chcą utrzymać dobrą kondycję, i takimi, które przyszły do nas już z problemami zdrowotnymi. Są to więc bardzo zróżnicowane grupy. W pewnym momencie doszliśmy do wniosku, że osoby starsze mają inne potrzeby, czasem krępują się ćwiczyć z młodymi i bardziej sprawnymi osobami – i tak w sposób naturalny wyodrębniły się zajęcia dla seniorów.

Na czym polegają ćwiczenia Luohan Qigong?

Zawsze na początku uczymy technik relaksu, tego, jak się odstresować i wyciszyć. Wiele schorzeń XXI w. bierze się z nadmiernego stresu gromadzonego w organizmie, spinającego mieście, więc u nas pierwszą zasadą jest rozluźnienie. Potem następuje nauka prawidłowego oddychania. Według medycyny chińskiej to podstawa zdrowia. Kiedy pozbędziemy się stresu i nauczymy się prawidłowo oddychać, będziemy w stanie także lepiej zapanować nad własnym ciałem i podjąć się ćwiczeń ruchowych. Dlatego następny stopień to nauka prawidłowego ruchu. Luohan Qigong to cała masa ćwiczeń, dłuższych i krótszych sekwencji. Są formy, które działają na system mięśniowo-kostny, ich zadaniem jest uelastycznienie ciała. Inne masują narządy wewnętrzne, kolejne stymulują układ immunologiczny, a zatem poprawiają odporność.

Ćwiczenia Luohan Qigong wspomagają chorą wątrobę lub serce?

Mówiąc bardzo ogólnie: oddziałują korzystnie na nasze podstawowe narządy, na serce, ale także na płuca, wątrobę, śledzionę, trzustkę, nerki, jelita. Poprawiają działanie tych organów, jak również przepływ energii, a zatem i przepływ krwi, regulują ciśnienie. Seniorzy często mają kłopoty z ciśnieniem, możemy im zarówno pomóc w zbiciu tego zbyt wysokiego, jak i zaproponować ruchowy zamiennik kawy.

Ćwiczenia powodują też, że mniej chorujemy?

Regularne, kilkumiesięczne ćwiczenie systemu Luohan Qigong poprawia odporność i wzmacnia układ immunologiczny. Jeśli dodatkowo ograniczymy stres oraz będziemy prawidłowo się odżywiać i wypoczywać, efekty ćwiczeń będą widoczne i odczujemy je, zwłaszcza w okresach wzmożonych zachorowań na przeziębienie czy grypę.

Czym różnią się ćwiczenia oparte na doświadczeniach Wschodu od zachodniej aktywności typu fitness?

Fitness to ćwiczenia wysiłkowe typu cardio. Dla seniorów mogą być niewskazane ze względu na brak kondycji, niewydolność serca czy układu oddechowego. U nas te problemy nie są przeszkodą. Tai-chi czy Qigong są często nazywane medytacją w ruchu. Nikt nie powinien się obawiać, że nie będzie w stanie nadążyć za innymi albo że ma za słabą kondycję. System łagodnych, powolnych ruchów poprawia ogólną kondycję organizmu i łagodzi dolegliwości. Mamy zestaw ruchów wykonywanych na siedząco, więc nawet osoby z poważnymi dolegliwościami i po urazach znajdą coś adekwatnego do swoich potrzeb i możliwości.

Jak długo trwają przeciętne zajęcia?

Od 50 minut do godziny, grupy zaawansowane ćwiczą trochę dłużej, bo znają już więcej materiału. Ważna jest także regularność ćwiczeń. Minimum to dwa razy w tygodniu, jednak my rekomendujemy zajęcia trzy razy w tygodniu. Najlepsze efekty uzyskujemy, kiedy powtarzamy ćwiczenia co dwa, trzy dni. Wśród naszych ćwiczących są osoby, które zaczynają odczuwać pierwsze efekty już po paru zajęciach. Najpierw jest to zwykle przypływ energii i chęci działania. Później poprawia się ogólna kondycja organizmu. Niektóre panie opowiadają np., że przed rozpoczęciem ćwiczeń musiały przystawać, by odpocząć, po przejściu 500 metrów, a po trzech tygodniach treningu ten dystans nie jest już dla nich problemem. Kiedy przez kilka ostatnich lat ktoś musiał szukać miejsca do odpoczynku po przejściu dwóch ulic i naraz ten problem znika, to jest naprawdę spora poprawa jakości życia. Podobne sygnały słyszymy od ludzi cierpiących na bóle stawów. Kursanci, zachęceni takimi efektami, pilnują regularności ćwiczeń, bo widzą płynące z nich korzyści.

A czy można ćwiczyć w domu, aby podtrzymać efekt?

Jak najbardziej tak, jeśli już znamy ćwiczenia z zajęć i umiemy je wykonać. Te najprostsze można próbować wykonywać w domu już po pierwszych zajęciach. Jednak nie zalecam samodzielnego rozpoczynania treningu tylko na podstawie książek czy filmów. To ćwiczenia, które działają na nasz organizm, jeśli są wykonywane prawidłowo, więc potrzebny jest instruktor, który pokaże nam ruchy i na bieżąco będzie je korygował. Każdy element jest ważny, a z telewizora nie można się tego nauczyć prawidłowo. Osoby, które już z nami ćwiczą i znają reakcje swojego organizmu, zachęcam do powtarzania w domu każdego dnia choćby kilku prostych ćwiczeń. Są też bardzo lubiane przez naszych uczniów automasaże, które mają znakomity wpływ na organizm. Także niektóre ćwiczenia oddechowe można i warto wykonywać w różnych momentach dnia, kiedy jesteśmy zmęczeni, zestresowani, zarówno w domu, jak i w pracy.

Czy jest potrzebny specjalny strój? Często seniorzy nie podejmują aktywności, ponieważ stroje i akcesoria do danego sportu są kosztowne.

Nie mamy specjalnych wymagań co do stroju. Na początku wystarczą luźny ubiór, w którym czujemy się swobodnie, i obuwie zmienne, choć i to niekoniecznie, bo niektóre osoby lubią ćwiczyć boso albo w samych skarpetach. Potem można zainwestować w spodnie i koszulkę do treningu, jeśli ktoś będzie miał taką ochotę.

Seniorzy boją się czasem aktywności opartej na tradycji Wschodu, ponieważ nie chcą uchybić swojej religii. Czy Luohan Qigong stoi w sprzeczności z wartościami katolickimi?

Absolutnie nie, to nie jest system religijny, a już na pewno żadna sekta, czego też mogą się bać niektóre osoby. To ćwiczenia oparte na chińskiej wiedzy medycznej, czyli nauce, nie mają natomiast związku z żadną ideologią.