Mówi Jan Paradowski, specjalista ortopeda, lekarz sportowy, Sport-Med, Kraków.

Czy uprawiając sport, można popełniać błędy?

Na każdym kroku!

Seniorzy też nie unikają pomyłek?

Niestety nie. Jak wynika z mojego doświadczenia, najbardziej rozpowszechniony błąd to monotonność ćwiczeń.

Czyli?

Pacjenci powtarzają dzień w dzień jedną czynność fizyczną, np. tylko truchtanie lub spacer. Nie zdają sobie sprawy, że jednostajnie powtarzane ćwiczenia mogą szkodzić. Fantastycznie, że seniorzy w ogóle je wykonują, ale muszą być świadomi, że monotonia prowadzi do mikroobciążeń i mikrourazów, a więc i do kontuzji. Ona na pewno będzie niegroźna, ale to i tak kontuzja.

Jak należy eliminować monotonię?

Seniorzy, którzy ćwiczą w klubach sportowych, powinni skorzystać z pomocy trenerów personalnych. Trenerzy mogą zabezpieczyć seniorów przed powstawaniem kontuzji. Powiem coś ważnego, z czego mało kto zdaje sobie sprawę: najlepsi trenerzy są najbardziej potrzebni dzieciom i seniorom. Dziecko łatwo przeciążyć wysiłkiem sportowym, ale organizm 10- czy 15-latka łatwo się regeneruje. Tymczasem seniorzy nie mogą liczyć na szybką regenerację tkanek, dlatego tak ważna jest pomoc mądrego instruktora. W każdym razie uciekanie przed monotonią nie jest skomplikowane: seniorzy powinni korzystać niemalże ze wszystkich aktywności fizycznych, byleby z umiarem, rozsądnie i regularnie.

Czego nie powinni jeszcze robić?

Bagatelizować objawów niewielkich kontuzji.

A rzeczywiście tak robią?

Bardzo często. „Zabolało coś, to zrobię przerwę” – myślą osoby starsze. Mają nadzieję, że z czasem ból minie. Rzeczywiście, w większości przypadków mija, ale nie jest to najlepsze rozwiązanie w takich sytuacjach. Proponuję mimo wszystko zgłosić się do specjalisty. Przerwa w wykonywaniu ćwiczeń będzie krótsza, a pacjent znajdzie się pod kontrolą lekarza. Odpoczynek jedynie załagodzi ból, ale nie wyleczy jego przyczyny.

Skąd bierze się ten ból?

Nie mówimy o poważnych kontuzjach. Na ogół u seniorów występują bóle przeciążeniowe kolan, bioder i krzyżowe. Pojawiają się, gdy wykonuje się ćwiczenia rozluźniające lub rozciągające. Często jest tak, że nawet nie zakazujemy wykonywania treningów, tylko lekko je modyfikujemy. Warto zaznaczyć, że lekarz powinien być w kontakcie z trenerem czy fizjoterapeutą, by całkowicie eliminować błędy w treningach i odpowiednio prowadzić rehabilitację, jeśli jest wskazana.

Takie zespoły specjalistów to idealny model, tylko czy istnieją w rzeczywistości?

Tego rodzaju system współpracy wcale nie wymaga pieniędzy, tylko właściwej organizacji. Ja akurat staram się pilnować, jak ćwiczą i rehabilitują się moi pacjenci.

Jak to pan robi?

Jestem w kontakcie z fizjoterapeutą. To żaden problem zadzwonić i omówić sytuację pacjenta, np. początek aktywności. Musi ona być stopniowa, ale niektórzy o tym zapominają.

I od razu zapisują się na maraton zumby?

Dokładnie. Uprawianie sportu przez seniorów jest podobne do powrotu wyczynowców do sportu. Nie warto udowadniać sobie, że przekroczymy to, co dla innych jest niemożliwe. Na pewno nie będzie to korzystne dla tkanek i mięśni.

Czy bieganie jest dobre dla osób starszych?

Raczej do niego nie namawiam. Ale są dwie grupy biegaczy. Tych, którzy biegają całe życie, nie zniechęcam do biegania. Organizm przyzwyczaja się do tej czynności fizycznej, domaga się aktywności. Nie widzę sensu rezygnować. Ale w przypadku biegania mamy do czynienia z powtarzającą się monotonią, o której wspominałem. Mikroobciążenia są nieuniknione i warto o tym pamiętać. Nie polecałbym więc biegania seniorom, którzy dopiero chcą rozpocząć przygodę z tą dyscypliną.

Dlaczego?

Bieganie zbytnio obciąża mięśnie. Lepszy dla seniorów jest nordic walking. Amerykańskie Towarzystwo Ortopedyczne na podstawie wieloletnich analiz sporządziło zalecenia. Wynika z nich, że spacery na świeżym powietrzu wspaniale poprawiają komfort życia, wydolność organizmu i zmniejszają objawy bólowe zwyrodnieniowej choroby stawów. Poza tym polecam siłownię.

Dla pana po osiemdziesiątce?

A dlaczego nie! Utarło się, że siłownia to są jedynie ćwiczenia ze sztangami, rozwijanie mięśni. Tymczasem delikatne, stopniowe i wszechstronne wykonywanie ćwiczeń jest bardzo bezpieczne. Wzmacniamy mięśnie już za pomocą małych ciężarów! To zapewni zdrowie całego narządu ruchu.